Steyl: “Het gaat om de balans tussen veiligheid en levenskwaliteit”

Het sfeervolle kloosterdorp Steyl is geliefd bij inwoners, bezoekers en mensen die er werken. Maar de mooie ligging aan de Maas brengt ook risico’s met zich mee. Waterschap Limburg werkt daarom aan dijkversterkingsplannen, zodat het dorp ook bij extreem hoogwater goed beschermd blijft. Lea Monod de Froideville, Ton Paulus en broeder Roland Scheid zijn elk op hun eigen manier betrokken bij Steyl en vertellen wat de dijkplannen voor hen betekenen. “Het hoogwater van juli liet weer zien hoe onvoorstelbaar de kracht van het water is.”

Om Steyl te beschermen, moet de bestaande dijk verhoogd worden. Omdat Steyl een beschermd dorpsgezicht is, is gekozen voor een bijzondere oplossing: een zelfsluitende kering, die alleen omhoog komt bij hoogwater. Zo blijft het uitzicht op de rivier behouden. Fijn voor de inwoners én de bezoekers van Steyl.

Eén van de redenen dat Steyl veel bezocht wordt, zijn de fijne wandelmogelijkheden. Lea Monod de Froideville is provinciaal belangenhartiger voor de Stichting Wandelnet. “Stichting Wandelnet ontwikkelt, beheert en onderhoudt Lange Afstands Wandelpaden en Streekpaden in Nederland”, vertelt Lea. “Daarnaast komt de stichting op voor de belangen van wandelaars. We willen barrières voor wandelaars wegnemen. Daarom ben ik betrokken bij de dijkversterkingsplannen langs de Maas, waaronder die in Steyl. Ik denk mee over het behoud van de wandelpaden langs en op de dijk en over het uitzetten van omleidingen tijdens dijkwerkzaamheden. Dat doe ik voor Wandelnet en voor het Routebureau Noord- en Midden-Limburg, dat verantwoordelijk is voor de wandelknooppunten, onder andere in Steyl.”

Kracht van het water

Een belangrijk wandelpad voor Steyl is het Maas-Niederrheinpad. Dit Streekpad loopt langs de Maas van Mook tot Linne en aan de Duitse kant terug naar Mook, met trajecten langs de Swalm, de Nette en de Niers. De totale afstand is 342 kilometer. “Het is heerlijk om bij Steyl langs het water te lopen”, zegt Lea. “De verbinding tussen pad en water maakt het pad zo bijzonder. De kracht van het water: prachtig is het. Alhoewel je tijdens het hoogwater in juli ook weer zag wat die kracht kan aanrichten. Ik vond het onvoorstelbaar en ook beklemmend. We wilden gaan wandelen, maar alle paden werden afgesloten door het water. Dat er plannen zijn om hoogwater tegen te gaan is goed voor Steyl, maar ook voor wandelaars.”

Wandelaars die het Maas-Niederrheinpad lopen, steken de Maas tussen Baarlo en Steyl over met de veerpont van Ton Paulus Veerbedrijf. Ton Paulus groeide op met de Maas en woonde altijd direct aan de rivier. “Het kwam regelmatig voor dat mijn vader ons met de roeiboot vanuit huis naar droog land bracht, zodat wij naar school konden lopen”, zegt Ton. “Tijdens de hoogwaters in 1993 en 1995 bleef ons huis in Velden droog, dus afgelopen juli maakte ik me daar geen zorgen over. Mijn tien veerponten hielden me wel bezig. Hoogwater is altijd een schadepost voor ons bedrijf, omdat we tijdelijk niet kunnen varen. De pont bij Steyl lag vijf dagen stil. Gelukkig daalde het water net zo snel als het steeg. Ook een risico, want door de snelle daling kunnen de veerponten droogvallen. Onze schippers hebben nachtdiensten gedraaid om te zorgen dat de ponten vrij bleven liggen.”

Leefbaarheid behouden

Het verloop van het hoogwater bewees voor Ton dat de dijkprojecten langs de Maas resultaat hebben gehad. “Het water is bij ons lager gebleven dan in 1995”, zegt hij. “Als je langs de hele rivier ingrijpt, dan helpt dat. Zelf zie ik het meeste in het maken van ruimte voor de rivier, in plaats van in hoge dijken. Kijk naar Steyl, zo’n prachtig kloosterdorp. Er zijn weinig veerponten die zo’n mooi uitzicht hebben als onze pont in Steyl. Zonde om hier een hoge muur te plaatsen, de zelfsluitende kering is een betere oplossing. Dijkversterking is goed, maar het moet wel leefbaar blijven. Voor de veerpont maakt het niet uit hoe de waterbescherming in Steyl eruit komt te zien. Woonwerkverkeer en ook toeristen blijven de oversteek wel maken. Maar nu kan de schipper blijven genieten van het uitzicht op Steyl.”

Vanuit het Missiehuis, het kloostercomplex op Steyl, ziet broeder Roland Scheid de veerpont van Ton Paulus af en aan varen. Als hij daar tijd voor heeft tenminste, want hij heeft het druk met de duizenden gasten die het Missiehuis elk jaar ontvangt. Broeder Roland woont en werkt sinds 2001 in het Missiehuis. “Ik vind dit een heel bijzondere plek”, zegt hij. “In Steyl vinden mensen rust en bezinning, ik zelf ook. We hebben een privétuin aan de Maas en daar ben ik elke dag te vinden. Aan het water wonen vind ik heerlijk. Water brengt rust en er gaat een oerkracht vanuit. Positief én negatief. Want de rivier kan ook narigheid met zich meebrengen.”

Sarcofaag optakelen

Het Missiehuis hield het in 1993 en 1995 niet droog en het duurde lang voordat de schade hersteld was. “Tijdens het hoogwater in juli was ik dan ook behoorlijk bezorgd”, zegt Roland. “Ik keek naar de persconferentie en ik begon te trillen. Het water dreigde veel te hoog te komen. Daarom hebben we de sarcofaag van onze stichter, die in de benedenkerk staat, via een steiger omhoog getakeld. De sarcofaag weegt ruim vijfhonderd kilo, maar we wilden zeker weten dat die droog zou blijven. Verder konden we weinig doen. Evacueren wilden we niet, want we zitten hier hoog genoeg. Toch vond ik het spannend, want het water kwam erg snel. Gelukkig is het dertig centimeter onder onze keermuur gebleven.”

Veilige plek

De dijkversterkingsplannen in Steyl hebben geen gevolgen voor het Missiehuis. Roland volgt de plannen zijdelings. “De balans tussen waterveiligheid en levenskwaliteit is soms lastig”, zegt hij. “Ik ben dankbaar dat voor ons Missiehuis een goede, stevige muur staat, maar ik begrijp ook dat de mensen op het plein geen hoge muur langs het water wilden. Dat is zonde  van het uitzicht. Ik hoop dat de dijkversterking ervoor zorgt dat Steyl een plek blijft waar land, water, erfgoed en tradities veilig samen kunnen komen. Want dat trekt mensen uit de hele wereld naar ons kloosterdorp.”