Vispassage Verlengde Oude Maas

Door dit project verbetert de zwemroute voor vissen vanuit de Maas naar de Oude Maas. Hierdoor kunnen ze de plekken waar ze zich voortplanten beter bereiken. We voeren dit project uit zodat dit gebied voldoet aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Het doel van de KRW is het oppervlaktewater in Europa uiterlijk in 2027 in goede toestand terug te brengen. Dit betekent dat het water niet vervuild is en een geschikt leefgebied is voor de planten en dieren die er thuishoren.

Rijkswaterstaat onderzoekt of nog meer KWR maatregelen uitgevoerd kunnen worden in de gemeente Maasgouw. Het gaat om nog twee oevers en drie ondiepe geulen.  Meer informatie vindt u op: http://www.rijkswaterstaat.nl/maasoevers

Aan de oostkant langs de Biltplas en de Molenplas hebben we een vispassage aangelegd met de naam ‘Verlengde Oude Maas’. Deze 2 km lange nieuwe beek stroomt licht slingerend van de noordzijde van de Biltplas naar de monding van de Oude Maas aan de zuidkant van de Molenplas. Doordat het water door een smalle, ondiepe, bedding loopt, stroomt het harder. De lokstroom is daar dan ook sterker dan in de Molenplas. Hierdoor ontstaat een soort hulproute voor de vissen. Deze unieke vispassage legden we aan in de bestaande natuur, zoveel mogelijk daar waar vroeger een beek stroomde.

Oversteekplaatsen

Op verschillende plekken komen oversteekplaatsen voor wandelaars over de nieuwe beek. Eén daarvan is bij de parkeerplaats aan de Verlengde Oude Maasweg. Hier wordt een aquaduct gemaakt om de Verlengde Oude Maas te laten kruisen met de Echtermolenbeek. De Molenbeek stroomt onder de nieuwe vispassage door naar de Biltplas. Ook komen er op vier plekken doorwaadbare plaatsen voor de grote grazers. Zo kunnen de Galloway-runderen en de Konikpaarden van de ene kant van de beek naar de andere kant lopen.

Ecologie

De beek is aangelegd in het leefgebied van verschillende plant- en diersoorten. De werkzaamheden gebeurden daarom onder ecologische begeleiding en buiten het broedseizoen. We namen maatregelen om het leefgebied van planten en dieren zo min mogelijk te verstoren.

Werkzaamheden bijna afgerond

De twee km lange vispassage ‘Verlengde Oude Maas’ aan de oostzijde van de Molen- en Biltplas is bijna klaar. Sinds afgelopen juni is een groot deel van het natuurgebied weer opengesteld voor de wandelaars en de grote grazers. Alleen de zogeheten in- en uitstroomvoorziening aan de kopse kanten van de nieuwe beek worden nog gemaakt. Deze voorzieningen zorgen voor een optimale lokstroom, zodat vissen ‘aanvoelen' waar ze beek in kunnen zwemmen

Damwanden

Er zijn stalen platen  - zogenaamde damwanden - nodig voor het maken van de in- en uitstroomvoorziening. Buiten kun je die al goed te zien. Eerder was gepland om de voorzieningen met beton, palen en stortsteen te kunnen maken. Omdat de vispassage in het stroomgebied van de Maas ligt, zorgt het water van de Maas bij hoge afvoeren voor de nodige kracht. De damwanden voorkomen dat er uitholling of wegspoeling kan plaatsvinden. Ze zorgen dus voor extra stevigheid én zekerheid.

Planning

We verwachten dat we voor het einde van het jaar beiden voorzieningen hebben afgerond. Dan is de vispassage klaar én kan het hele gebied weer open voor wandelaars.

foto's: Thieu Vogels

Rondje Molenplas weer mogelijk

Op een klein stukje na kan het volledige rondje om de Molenplas bij Stevensweert weer worden gewandeld. De werkzaamheden voor de aanleg van de nieuwe vispassage zijn vergevorderd, maar nog niet klaar. Met dit project verbeteren Rijkwaterstaat en Waterschap Limburg de zwemroute voor de vissen, zodat ze een groter leef- en voortplantingsgebied krijgen. De uitvoering van de  werkzaamheden gebeurt onder ecologische begeleiding en in afstemming met Natuurmonumenten als eigenaar en beheerder van het gebied.

Vispassage bijna helemaal gegraven

De 2 km lange vispassage is bijna helemaal gegraven. Deze 2 km nieuwe beek krijgt de naam ‘verlengde oude maas’. Volgens de planning zouden de werkzaamheden in het najaar van 2021 aanvangen. Het werk is echter pas later begonnen. Voor sommige delen is meer tijd nodig. Dit komt door onvoldoende beschikbaarheid van materialen én noodzakelijke aanpassingen in het ontwerp vanwege de veranderende situatie als gevolg van de wateroverlast in juli 2021. Dat betekent dat we nog niet klaar zijn met de werkzaamheden. Wel stellen we een groot deel van het gebied weer open  voor de wandelaars en de grote grazers.

In- en uitstroomvoorziening wordt nog gemaakt

Aan de kopse kanten van oostzijde van de Molenplas en Biltplas zijn de zogeheten in- en uitstroomvoorzieningen van de vispassage nog niet gemaakt. Dit betekent dat er nog geen lokstroom is en de vissen nog geen gebruik kunnen maken van de nieuwe zwemroute. Deze 2 delen blijven  afgesloten voor wandelaars en zijn werkterrein. Zodra het kan, gaan we verder met de werkzaamheden. We verwachten voor het einde van het jaar beiden voorzieningen gemaakt te hebben. Daarna kan het hele gebied open. Voor het rondje Molenplas betekent dit dat je nog een klein stukje buitenom moet lopen, via het fietspad aan de Verlengde Oude Maasweg. De rest van gebied is weer begaanbaar, hier mag je vrij struinen.

Oversteekplekken

Op een aantal plekken zijn bruggetjes over de beek gelegd, zodat je als wandelaar makkelijk van de ene naar de andere kant kunt. Ook voor de grote grazers zijn er oversteekplekken in de vorm van doorwaadbare plaatsen, ook wel voorde genoemd.

Op onderstaand kaartje kun je zien waar je weer kunt lopen en waar je het gebied in en uit kunt.

De aanleg van de vispassage aan de Molen-en Biltplas is goed op dreef. Zo is de 2 km lange vispassage reeds gegraven. Deze 2 km nieuwe beek krijgt de naam ‘verlengde oude maas’. Volgens de planning zouden de werkzaamheden in het najaar van 2021 aanvangen. Het werk is echter pas later begonnen. Voor sommige delen is meer tijd nodig. Dit komt door onvoldoende beschikbaarheid van materialen én noodzakelijke aanpassingen in het ontwerp vanwege de veranderende situatie als gevolg van de wateroverlast in juli 2021. Dat betekent dat we nog niet klaar zijn met de werkzaamheden. We verwachten in juni 2022 het gebied weer open te kunnen stellen voor de wandelaars.

Aquaduct: kruising Echter Molenbeek en Verlengde Oude Maas

Op dit moment heeft de aannemer een van de specials in het werk gemaakt, namelijk het aquaduct. De Echtermolenbeek kruist hier de nieuwe vispassage. De vispassage ‘Verlengde Oude Maas’ gaat met een aquaduct onder de Echter Molenbeek door. Hiervoor wordt zo’n 15 meter koker aangelegd. De koker is nodig om uitspoeling te voorkomen gezien de kracht van het water uit de Echter Molenbeek. Voor de vissen is het zwemmen door een koker niet ideaal maar prima te doen tot een afstand van 20 meter. De vispasssage wordt aangelegd om de typische beek- en riviervissen zoals de kopvoorn en de barbeel een ruimer leefgebied te geven.

De aanleg

De afgelopen maanden zijn Waterschap Limburg, Rijkswaterstaat en Natuurmonumenten druk bezig geweest met de voorbereiding van dit project. Midden december is aannemer Van de Biggelaar gestart met het inrichten van het werkterrein. Vanaf eind december beginnen de graafwerkzaamheden voor de aanleg van de nieuwe beek. Op verschillende plekken komen oversteekplaatsen voor wandelaars. Ook komen er doorwaadbare plaatsen voor grote grazers. Zo kunnen de Galloway-runderen en de Konikpaarden van de ene naar de andere kant van de beek lopen. Naar verwachting zijn de werkzaamheden eind april afgerond. Hierna kan er weer gewandeld worden in dit gebied.

De uitvoering

Door de hoge waterafvoeren van juli 2021 is er zand, klei en grint afgezet. De monding van de Oude Maas is hierdoor verplaatst. In overleg met Natuurmonument en Rijkswaterstaat is besloten die nieuwe natuurlijke ontwikkeling niet te veranderen. De aanleg van de nieuwe beek wordt aangepast. Het deel van het gebied waar wordt gewerkt, is tijdens de uitvoering voor de veiligheid afgesloten voor sportvissers.

Eind november 2021 starten we met de aanleg van de vispassage in Stevensweert. Voordat we met machines aan de slag gaan, hebben we de vissen in een aantal plassen gevangen. Deze plassen maken we dicht door deze te vullen met grond, zodat de vispassage kan worden aangelegd.

De inheemse soorten zoals de zeelt, karper, brasem en giebel zijn uitgezet in de Biltplas. Deze vissoorten horen oorspronkelijk in Nederland thuis. Exotische soorten zoals de zonnebaars en Amerikaanse dwergmeerval hebben we volgens het exotenbeleid niet overgeplaatst. Deze vissen hebben geen natuurlijke vijanden. Daardoor kunnen zij de inheemse planten en dieren in gevaar brengen.

karper

zwarte Amerikaanse dwergmeerval

Bij de downloads hiernaast treft u deel 1 van een drieluik over de aanleg van de vispassage via Delta, het informatieve nieuwsplatform van Midden-Limburg. Hierin komen Arnold Jansen, lid van het DB, Technisch manager Sam Fiers en ecoloog Erik Binnendijk aan het woord. In deel 2 is het woord aan Frenk Janssen van Natuurmonumenten en Wicher van Beek van aannemer Van de Biggelaar.

Dit project komt tot stand in samenwerking met Rijkswaterstaat en wordt gesubsidieerd door de Provincie Limburg.