Veelgestelde vragen

Staat uw vraag er niet bij, maak dan gebruik van het Omgevingsloket van Waterschap Limburg. Wij zullen uw vraag dan in behandeling nemen.

Hoeveel bevers zijn er in Limburg en waar komt dit getal vandaan?

In de Beleidslijn van Provincie Limburg staat dat er begin 2021 in Limburg tussen de 1.100 en 1.200 bevers voorkomen. De provincie baseert zich hierbij op een uitgevoerde inventarisatie. Begin 2023 schatten we het aantal op ongeveer 1.500 bevers. Deze bevers hebben vanaf mei weer jongen gekregen. Eind 2023 schatten we het aantal bevers op circa 2.000. Het betreft een royale schatting.

Is de bever een beschermd dier?

Ja. In de negentiende eeuw was de bever -door de jacht-  zo goed als uitgestorven in ons land. Bevers worden daarom door de Europese Habitatrichtlijn beschermd. Dat betekent dat zijn beschermde status op Europees niveau wordt bekeken. De Wet natuurbescherming verplicht ons leefgebieden voor de bever aan te wijzen en beperkt de mogelijkheden voor ontheffing.

In Limburg is de bever inmiddels een veel voorkomende soort geworden. Het is daarom moeilijk voor te stellen dat de bever in een aantal andere Europese landen en sommige Nederlandse provincies nog steeds zeldzaam is.

Eerst wordt de bever uitgezet en nu wordt hij afgeschoten?

De bever hoort van oorsprong thuis in Limburg. Het succes van de bij plaatsing  van de bever tussen 2001 en 2004 in Limburg was niet te voorspellen. De herintroductie was gericht op een groeiende populatie, niet op deze huidige aantallen.  In de kansrijke bevergebieden doen we ons uiterste best samen te leven met de bever en de effecten van zijn levenswijze op te lossen. Buiten die kansrijke natuurgebieden zijn er meer mogelijkheden om in te grijpen. Afschieten is daarbij echt de allerlaatste optie. Overigens worden in meerdere Europese landen (zoals Duitsland) de beverpopulaties beheerd door de mens.

Hoe komt het dat er nu zoveel bevers zijn?

Eind jaren 90 hebben zich op eigen kracht enkele op zich zelf levende bevers gevestigd in Limburg. Tussen 2001 en 2004 zijn er nog 33 bijgeplaatst op initiatief van ARK Natuurontwikkeling. De dieren hebben zich in onze provincie waarschijnlijk echt thuis gevoeld en hebben zich veel explosiever en succesvoller voortgeplant dan verwacht. Behalve de wolf heeft de bever geen natuurlijke vijanden. Daarnaast is er in Limburg waarschijnlijk een zeer sterke ‘genenpool’ ontstaan door kruising met bevers uit drie verschillende en aangrenzende gebieden: het rivierengebied, België en Duitsland. Er is geen sprake van inteelt. Op andere locaties in Nederland waar de bever werd uitgezet deed hij het helemaal niet zo goed.

In wat voor opzicht is de bever onze bondgenoot?

Dit inheemse knaagdier is onze bondgenoot in waterbeheer. De door hem gebouwde dammen beïnvloeden zowel de stroming als het waterpeil. In tijden van droogte wordt daardoor water vastgehouden. En de om geknaagde bomen trekken nieuwe planten en diertjes aan. Hij levert een grote bijdrage op het vlak van de biodiversiteit oftewel soortenrijkdom.

Wat voor overlast bezorgt de bever?

De bever verrijkt de biodiversiteit en gaat verdroging van het landschap tegen. Tegelijkertijd kan hij in sommige gebieden schade of overlast veroorzaken. De bever zorgt voor gevaarlijke ondergravingen, vernatting, waterkeringen worden vernield en kunnen instabiel worden en monumentale bomen(rijen) worden om geknaagd. Overlast door bevers wordt onderverdeeld in graafschade (waterkeringen), vraatschade (monumentale bomen of landbouwgewassen) en natschade (ondergelopen akkers door beverdammen).

Kunnen jullie concrete voorbeelden noemen van beverproblemen: recent of in het verleden?

• Bevers graven gangen en gaten in waterkeringen. Dit tast de waterveiligheid aan (voorbeeld: gaten in Maasdijk in Milsbeek, waardoor risico dijkdoorbraak Maas).
• Ze veroorzaken natschade op akkers en in natuurgebieden (stijgend waterpeil door beverdammen: gunstig in droge tijden, maar bedreigend in perioden met veel neerslag). Gewassen van agrariër komen onder water te staan; het waterschap is peilbeheerder en krijgt dan de schadeclaim binnen.
• Ze vreten en knagen aan landbouwgewassen en ondergraven akkers, zodat deze niet meer te bewerken zijn.
• Ze ondergraven fiets- en wandelpaden met risico op verzakken (risico op schade en letsel).
• Door het gegraaf van bevers zakken werkpaden langs beken in als er een tractor overheen rijdt.
• Ze veroorzaken schade aan fundamenten van cultuurhistorische objecten (door ondergravingen of waterpeilveranderingen).
• Ze belemmeren de doorstroming van de beek en de vismigratie.

Voor hoeveel bevers is er plaats in Limburg?

Er is plaats voor ongeveer 500 bevers in de kansrijke bevergebieden. Buiten de kansrijke gebieden mag de bever ook voorkomen, maar bij schade wordt er ingegrepen volgens de escalatieladder.

Welke gebieden zijn aangewezen als kansrijke bevergebieden?

Kansrijke bevergebieden zijn wateren waar de bever een duurzame toekomst heeft. Bijvoorbeeld in robuuste beekdalen als de Roer, Niers en de Swalm. Maar ook de beken in het Leudal en de Grensmaas. In deze gebieden faciliteren wij de bever, waar mogelijk. Natuurlijk zullen ze ook buiten deze gebieden vertoeven. Zolang ze buiten de gebieden geen problemen veroorzaken, mogen ze daar ook blijven.

Wat gebeurt er met de bevers die buiten deze kansrijke gebieden verblijven?

Zolang ze geen problemen veroorzaken, mogen ze daar blijven. Veroorzaken ze daar wel problemen dan hebben we met het Faunabeheerplan (FBP) de mogelijkheid om in te grijpen. Dit doen we aan de hand van de escalatieladder: hoe groter het probleem, hoe ingrijpender de maatregelen.

Het Faunabeheerplan biedt 3 opties:

• Het leefgebied verstoren door het verlagen of afbreken van dammen, het afbreken van de burcht of het oeverhol. Dit in de hoop dat de bever zich elders gaat vestigen. Hiervoor kunnen beverwachters worden ingezet.
• Het verplaatsen van de bever.
• Het doden van de bever.

Optie 2 is niet meer uitvoerbaar. Alle kansrijke bevergebieden in Limburg zijn al bezet en andere provincies hebben aangeven geen bevers uit Limburg (meer) te willen hebben. Hun leefgebieden zitten vol of men wacht liever de eventuele komst van bevers via de natuurlijke weg af. Ook internationaal is er momenteel geen verzoek voor het plaatsen van bevers. Provincie Limburg houdt hiervoor wel de vinger aan de pols. Als zij weet hebben van (inter)nationale uitzetlocaties, dan worden de dieren niet gedood. Dan zijn we verplicht ze te verplaatsen. Is er geen vraag, dan betekent dit helaas dat optie 3 in beeld komt en we niet kunnen ontkomen aan het doden van bevers.

Wie schiet de bevers af? Is dat terugbrengen wel een taak van het waterschap?

Het waterschap is niet verantwoordelijk voor de bever. Immers, wilde dieren zijn van niemand. In Limburg is er momenteel een probleemgestuurde aanpak. Er is dus geen gericht populatiebeheer. Voor het afschot van dieren zijn er strikte regels. Het waterschap doodt zelf bevers of vraagt lokale jagers om hierbij te helpen. In de visie van Waterschap Limburg zou het doden van bevers in de toekomst bij lokale WBE’s (Wildbeheereenheden) moeten liggen.

Het gaat hier wel over groot dierenleed toch?

Het doden van dieren zorgt begrijpelijkerwijs altijd voor oplaaiende emoties. Slechts weinigen laat dat onberoerd, ook ons niet. Pas als alle hier eerder genoemde opties niet mogelijk zijn, wordt aan   Provincie Limburg toestemming gevraagd voor het afschieten van het dier. Voor doding is er een strikte werkwijze, waardoor dierenleed zo veel mogelijk wordt voorkomen. De quote van ARK Natuurontwikkeling kan sommige mensen helpen een en ander in perspectief te plaatsen: ‘Bevers beschermen is bevers beheren’.

Hoeveel bevers hebben jullie de afgelopen jaren gevangen en gedood?

Tussen 1 mei en 1 oktober laten we de bevers met rust. Vanaf dan is de kans aanwezig dat bevers jongen krijgen en bestaat er een kans dat we de moeder vangen en dat de jongen achterblijven.

In totaal hebben we in de periode van 1 oktober 2022 tot 1 mei 2023 in totaal 101 bevers gevangen en gedood.

Kunnen jullie voorbeelden noemen (recent of in het verleden) voor wat betreft vangen en doden van bevers?

Beschermen natuur en zeldzame soorten

Voorbeeld: in het bronnengebied van de Kingbeek, ten zuiden van Obbicht, was ingrijpen voor het derde jaar op rij nodig om de watertoevoer naar Kasteel Obbicht te kunnen garanderen. In de bronnen leven zeer zeldzame beschermde soorten platwormen en kokerjuffers die voor hun bestaan afhankelijk zijn van het unieke constante bronmilieu. Zo is de kokerjuffer Apatania muliebris slechts uit één ander bronnetje in Nederland bekend. Ook komt er een unieke flora voor, die gebonden is aan bronnen die door de bever onder water werden gezet. Na het doden van de bevers is hun leefgebied vervolgens ongeschikt gemaakt en zijn dammen en burcht verwijderd.

Aanpakken wateroverlast en voorkomen van veiligheidsrisico’s

Voorbeeld: In de Putbeek, Pepinusbeek en de Neerpeelbeek (gemeenten Nederweert/Leudal) zorgde het verhoogd waterpeil door beverdammen voor natte akkers en schade voor agrariërs. Het waterschap maakte hier hoge kosten om dit te voorkomen. Daarnaast bestond het risico van ingezakte taluds, onderhoudspaden en wegen door de aanwezigheid van vele oeverholen. Dit bracht onacceptabele veiligheidsrisico’s met zich mee voor wandelaars, automobilisten of onderhoudsmedewerkers.

Waarom is het niet mogelijk bevers te verplaatsen naar andere gebieden?

Andere provincies in Nederland hebben aangegeven geen bevers uit Limburg te willen. Hun leefgebieden zaten vol of men wacht liever de eventuele komst van bevers via de natuurlijke weg af.

In sommige Europese landen wordt de bever al beheerd (het doden van overschot aan bevers) om ervoor te zorgen dat de populatie gezond en beheersbaar blijft, de veiligheid wordt gewaarborgd en de schade beperkt. Verplaatsen is geen optie meer.

Wat is het protocol als een hele familie bevers voor overlast zorgt? Welk dier wordt als eerste of als laatste gevangen en/of gedood? Vader/moeder/jongen?

In de periode dat de bever jongen kan krijgen of hebben (vanaf mei tot oktober) mogen er geen dieren worden gedood. Dit om te voorkomen dat jonge bevers alleen achter blijven zonder ouders. Verder zijn er geen ‘kaders’.

Hoe gaat men te werk bij het verplaatsen van bevers?

Bij het verplaatsen van een familie, zetten we de familie altijd samen weer uit. De gevangen dieren belanden samen in een enorme kooi. Pas als we er zeker van zijn dat we alle familieleden hebben gevangen, wordt de familie getransporteerd naar de nieuwe plek. Dit gebeurt dan in een vooraf gemaakte ‘kunstburcht’.  We doen er alles aan om de familie niet uit elkaar te laten vallen. Een fikse operatie, maar we staan voor zorgvuldig werken.

Mag het bevervlees ook gegeten worden? In België wordt het gezien als een delicatesse.

In België staat muskusrat op de menukaart onder de naam Waterkonijn. De bever is een habitatrichtlijn-soort: we mogen het kadaver niet vermarkten (aan bijvoorbeeld een restaurant). Dat geldt ook voor gedode muskus- en beverratten. Als je dat wel doet, dan kan tot mogelijk leiden tot het creëren van een vraag voor deze dieren: een financiële prikkel om deze dieren te fokken. En juist dat is tegenstrijdig met onze doelstelling om de beverratten en muskusratten te bestrijden. Voor de bever geldt: als je deze vermarkt, kan er een vraag ontstaan en dat kan leiden tot stroperij. Het is tenslotte een beschermd dier. Momenteel mogen gedode bevers alleen ingezet worden voor de wetenschap of voor educatie (opzetten).

Wat gebeurt er verder nog met de kadavers van de bevers?

De kadavers van de bevers gaan) naar het RIVM of worden door een destructiedienst opgehaald. Ook worden ze wel eens in het veld achter gelaten als de plek zich daar voor leent. Immers ‘dood doet leven’.  Bij het RIVM worden de kadavers onder andere onderzocht op de aanwezigheid van Hazenpest.

Er wordt ingezet op een gezonde populatie van circa 500 dieren. Nu zijn het er eind 2023 circa 2.000. Betekent dat dus dat er mogelijk honderden bevers worden gedood?

Het waterschap pakt uitsluitend ‘probleemsituaties’ aan. In Limburg wordt er geen populatiebeheer (het beperken van het aantal) toegepast. Provincie Limburg  kijkt live mee met het afschot. Zij zijn namelijk verantwoordelijk voor de gunstige staat van instandhouding van de bever.

Wat kost het beverbeheer door het waterschap?

Anno 2023 bedragen de kosten voor het beverbeheer ruim 700.000 euro.

De gestegen kosten komen voort uit de groei van de populatie. Vele medewerkers van Waterschap Limburg zijn dagelijks direct of indirect in de weer met de bever en de door hen veroorzaakte schades.

Hoe ziet de beveraanpak op de lange termijn eruit?

Alle andere beverpopulaties in Europa worden beheerd (het doden van overschot aan bevers) om ervoor te zorgen dat de populatie gezond en beheersbaar blijft, de veiligheid gewaarborgd en de schade beperkt. We verwachten dat dit in de toekomst in Nederland ook gaat gebeuren. Vooralsnog is de aanpak hier probleemgestuurd. We doden alléén als er op de betreffende locatie geen enkele andere optie meer is, maar wel de veiligheid in het geding, of schade onaanvaardbaar groot is.

Help, ik heb een bever in mijn tuin. Wat moet ik doen?

Het beschermen ‘van huis en haard’ tegen wilde dieren is ieders eigen verantwoordelijkheid. Immers, wilde dieren zijn van niemand. Uiteraard kunt u altijd voor advies bij ons terecht via het Omgevingsloket. We denken graag met u mee.

Ik zie om me heen in de natuur veel om geknaagde bomen. In de ene gemeente zie ik dat bomen in de openbare ruimte worden beschermd met draadhekjes. In een andere gemeente gebeurt dit niet. Wie bepaalt dat?

De eigenaar van de bomen (de gemeente) is hiervoor verantwoordelijk.

Mag ik zelf initiatieven ontplooien om bomen in de openbare ruimte te beschermen?

In overleg met de eigenaar van de bomen (de gemeente), kan dat een optie zijn.