Maatregelen op landbouwpercelen helpen om wateroverlast bij hevige buien te verminderen
Agrariërs, WUR, LLTB, Provincie Limburg en Waterschap Limburg hebben de afgelopen 3 jaar gezamenlijk praktijkproeven uitgevoerd om extra water vast te kunnen houden op landbouwpercelen in Zuid-Limburg. De resultaten van het afgelopen jaar zijn, net als die in de jaren ervoor, positief. De proeven geven agrariërs inzicht in de mogelijkheden om extra water vast te houden. Er is daarbij zowel aandacht voor het beperken van waterafstroming alsook de invloed op droogte.
Water dat in het landelijk gebied niet direct naar beneden stroomt, geeft verlichting op punten waar alles bij elkaar komt. In 2019, 2020 en 2021 zijn bij agrariërs in het Heuvelland 16 verschillende mogelijkheden getest om afstroming van water te verminderen in diverse teelten. Ook heeft er verdiepend onderzoek plaatsgevonden op de proefboerderij Wijnandsrade. De proeven zijn begeleid vanuit Wageningen University & Research (WUR).
Josette Van Wersch, bestuurder bij Waterschap Limburg: “Het is mooi om te zien dat steeds meer agrariërs ervan overtuigd raken dat maatregelen nemen op hun percelen echt bijdraagt en waarmee ze nog iets extra’s kunnen toevoegen aan hun omgeving. De proeven van 2021 laten dat nog eens goed zien. En dat is hard nodig, want als waterschap kunnen wij de wateroverlast niet alleen oplossen. Onze inspanningen leveren nu echt resultaat en daar ben ik heel blij mee.“
Peter van Dijck, portefeuillehouder Water van de LLTB beaamt dit. “Je moet water zoveel mogelijk vasthouden waar het valt. Dat geldt voor ons, voor de natuur en ook voor het stedelijk gebied. Ik ben trots op de inzet en het getoonde enthousiasme van de deelnemende agrariërs en ook dat de groep agrariërs die deelneemt en meedenkt nog steeds groeit.”
Resultaten
Er zijn meerdere goede resultaten bereikt met verschillende maatregelen. Maisteelt bijvoorbeeld, is met name in het voorjaar gevoelig voor waterafstroming. Negen telers hebben het afgelopen seizoen de mogelijkheden van ruitzaaien (andere manier van zaaiafstanden toepassen) van mais verkend in het Heuvelland. Zij hebben ervaren dat er bij deze methode minder waterafstroming plaatsvindt. In de proef op Proefboerderij Wijnandsrade werd dit bevestigd. In 2021, het eerste jaar waarin bij deze opstelling de waterhoeveelheden gemeten zijn, werd tot ruim 60 procent van het nog afstromend water extra vastgehouden ten opzichte van het standaard object.
Ook vanaf uienpercelen is er een groter risico op waterafstroming bij grotere buien. Met een groep uientelers zijn mogelijkheden bekeken in de gewasteelt en de inrichting van het perceel. Door het perceel bijvoorbeeld iets anders in te delen werd afstroming van het water op het perceel al gereduceerd. Stro aanbrengen in spuitsporen leverde ook een mooi resultaat op. De telers waren over dit resultaat heel enthousiast, al vraagt de techniek hiervoor nog aandacht om het ook te kunnen toepassen. In de proefopstelling was het stro handmatig aangebracht waarbij de extra arbeidsuren en capaciteit niet zijn meegenomen.
Daarnaast blijkt nogmaals dat het aanleggen van aardappeldrempels en het verruigen van aardappelruggen ruim 5 mm extra waterberging oplevert. Je kan hiermee dus een betere waterinfiltratie in de bodem realiseren. Dit resulteert ook in een meeropbrengst die op kan lopen tot 8% afhankelijk van het jaar en bijbehorende teeltomstandigheden. Een maatregel die ondertussen al door verschillende telers in de praktijk wordt toegepast.
Voor alle proeven geldt, dat aandacht voor de bodem en het bodembeheer hier als een rode draad doorheen loopt, bijvoorbeeld door het inpassen van een geslaagde groenbemester. Deze aandacht voor bodem is dan ook flink toegenomen de afgelopen jaren en ondertussen ook een door telers veelvuldig toegepaste maatregel. Een goed beheerde landbouwgrond neemt al het grootste gedeelte van een bui op. De extra maatregelen helpen het resterende water nog verder te reduceren.
Video’s
Over diverse maatregelen en mogelijkheden om bewust met water om te gaan op het perceel, zijn video’s gemaakt, waarin verschillende betrokkenen hun aanpak en resultaten toelichten. Deze video’s zijn te vinden op www.waterschaplimburg.nl/waterinbalans (kijk onder Landelijk/buitengebied).
Stimuleringsregeling
Om deze en andere maatregelen te stimuleren heeft Waterschap Limburg een stimuleringsregeling opgezet. De regeling heeft betrekking op teeltseizoen 2022 en aanvragen kunnen nog gedaan worden tot en met 31 mei 2022 afhankelijk van de maatregelen die men kiest (sommige maatregelen zijn door de uiterste aanlegdatum niet meer mogelijk). Actieve agrariërs met landbouwgrond in Zuid-Limburg kunnen zich aanmelden via www.waterschaplimburg.nl/stimuleringsregeling
Water in Balans
De praktijkproeven zijn onderdeel van Water in Balans, een programma van Waterschap Limburg dat is opgezet om samen met partners en inwoners gerichte maatregelen te bedenken en te nemen om wateroverlast als gevolg van klimaatverandering te verminderen. De opgave in Zuid-Limburg verdient bijzondere aandacht, omdat daar levensbedreigende situaties kunnen ontstaan.
Maatregelen worden gezocht in zes gebieden, oftewel ‘knoppen om aan te draaien’: het landelijke/buitengebied, het stedelijke/bebouwde gebied, het watersysteem (beken/beekdalen), schadebeperking aan de eigen woning, ruimtelijke ordening en internationale afstemming. Alle betrokken partijen hebben een rol en verantwoordelijkheid in de aanpak. Want elke druppel telt!
Meer informatie: www.waterschaplimburg.nl/waterinbalans
Daarnaast zijn de proeven mede mogelijk gemaakt door een gezamenlijk uitvoeringsprogramma waar Provincie Limburg, LLTB, min. LNV en diverse gemeenten in participeren.