Perceel gericht organische stof aanvoeren

Hoe werkt het:

Lössgronden behoren tot de leemgronden. De bodemaggregaten van deze gronden (80 % silt) vallen snel uiteen in kleinere delen. Er treedt snel verslemping op, waardoor ze minder waterdoorlatend worden (minder infiltratie). Dit heeft ook een negatief effect op plantengroei (beworteling).

Organische stof (humus) kan helpen om de stabiliteit van de bodem te verbeteren. Dat gebeurt doordat de labiele organische stof voedsel is voor bodemorganismen zoals regenwormen, die voor graafgangen en verkitting van de bodem zorgen. Humus zorgt daarmee voor een stevige samenhangende bodemstructuur, die goed bestand is tegen structuurbederf door externe krachten zoals erosieve neerslag, en tegelijkertijd een goede sponswerking heeft om overtollig regenwater op te vangen.

Daarvoor is jaarlijks de aanvoer van grote hoeveelheden organisch materiaal nodig. Gezien de wettelijke beperkingen (fosfaataanvoer) is dit echter maar beperkt op deze manier mogelijk. Het op peil houden of verhogen van de organische stof is buiten de aanvoer van organisch materiaal middels meststoffen mogelijk door de aanvoer van gewasresten te verhogen en de afbraak van deze gewasresten te beperken door grondbewerking te minimaliseren. Ook is het van belang om de organische stof zoveel mogelijk in de bovengrond te houden door gereduceerde grondbewerking.

Naast humus is ook de verruwing van het bodemoppervlak door onverteerde plantendelen (mogelijk uit organische mest) gewasrusten nuttig om verslemping te voorkomen en waterinfiltratie te bevorderen. De verruwing van het bodemoppervlak die de plantenresten veroorzaken breekt de val van de regendruppels en hindert daarmee slempvorming. Dit wordt verder behandelt in maatregel 6 ‘organische stof in toplaag – slemp voorkomen’. Vooral als er geen gewasgroei aanwezig is kunnen plantresten een positieve bijdrage leveren. Daarnaast zorgt het stabiele deel van organische stof voor de binding van minerale delen tot aggregaten en daarmee een stevige bodemstructuur.

Effectiviteit

• Waterkwantiteit: Een goede organische stof-situatie leidt tot een goede bodemstabiliteit met minder kans op slemp. Dat verbetert de infiltratie capaciteit en dus vermindert het waterafspoeling en ook erosie.

• Waterkwaliteit: Omdat meer water infiltreert, spoelen er minder nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen af, waardoor de waterkwaliteit verbetert.

Kosten

De kosten van het aanwenden van organisch stof in de bodem kunnen sterk uiteenlopen. Sommige maatregelen zijn kosteloos, zoals het achterlaten van gewasrest.

Het telen van een groenbemester kost rond de €200 (gele mosterd, KWIN 2018). Stro achterlaten in plaats van verkopen (bij wintertarwe) zorgt voor ongeveer €500 minder opbrengst per hectare (KWIN 2018).

Aandachtspunten:

- Het management van organische stof verdient nauwe aandacht van de agrariër.
- Vanwege wettelijke beperkingen (mestwetgeving) is aanvoer van organische stof lastig.
- Neem de diversiteit aan organische stofmaterialen in acht: mest, gewasresten en groenbemesters zijn belangrijk voor stimulatie van bodemleven: met name voor de introductie en behoud van regenwormen in de bodem. Regenwormen hebben voorkeur voor stoffen met een lage C/N verhouding.
- Leg focus op kwetsbare percelen geven. Hier is marginaal de meeste winst te behalen.
- Het verhogen van het organische stof gehalte.

Combinatie met andere maatregelen:

- Organische stof in toplaag – slemp voorkomen.

Neveneffecten op productie:

Het verhogen van het organische stof gehalte heeft over het algemeen een positieve invloed op de gewasopbrengst. Mede door;

- Een betere bewerkbaarheid van de bodem.
- Een stabielere bodem
- Koolstofopslag
- Verbeteren watervasthoudend en water infiltrerend vermogen,
- Bevordering van bewortelingsmogelijkheden

Neveneffecten op omgeving:

Geen bekend.